Ionische tempel
Laatst bijgewerkt: 05-05-2025
Definitie
Een Ionische tempel is een type antieke Griekse tempel gekenmerkt door de toepassing van de Ionische bouworde, met slanke zuilen voorzien van een basis en voluutkapitelen, een architraaf met drie horizontale banden en een doorlopend fries.
Omschrijving
De Ionische orde is een van de drie klassieke bouworden uit de Griekse oudheid en ontstond in de vroege zesde eeuw v.Chr. op de Ionische eilanden. Vergeleken met de Dorische orde, die ouder en robuuster is, kenmerkt de Ionische orde zich door een slanker en meer gedetailleerd uiterlijk. De zuilen, die op een basement staan, hebben diepere cannelures gescheiden door smalle banden. Het meest opvallende kenmerk is het kapiteel met de karakteristieke dubbele voluten (spiraalvormige krullen) aan de hoeken onder een dunne dekplaat. Boven de zuilen bevindt zich een architraaf die meestal uit drie horizontale stroken bestaat. Daarop ligt het fries, dat in de Ionische orde vaak is voorzien van doorlopend beeldhouwwerk in reliëf, in tegenstelling tot de afwisseling van trigliefen en metopen bij de Dorische orde. Boven het fries bevindt zich de kroonlijst en het timpaan (driehoekig gevelveld), dat ook versierd kon zijn met beeldhouwwerk. Vanwege de slankere zuilen, die minder draagvermogen hadden, werd soms het aantal zuilen verhoogd of het fronton weggelaten.
Kenmerken van de Ionische orde
De belangrijkste kenmerken van de Ionische orde die een Ionische tempel definiëren zijn: de aanwezigheid van een basement onderaan de zuil, slanke zuilen met diepe cannelures gescheiden door riemen (vlakke naden), een kapiteel versierd met voluten en een dunne abacus (deklijst), een architraaf met drie horizontale balken (fasciae) en een doorlopend fries dat vaak met beeldhouwwerk is versierd. Ook is er vaak een geison (kroonlijst) en kan er een tympanon (fronton) aanwezig zijn, dat eveneens gedecoreerd kan zijn.
Verschillen met de Dorische orde
De Ionische orde onderscheidt zich duidelijk van de oudere Dorische orde. Dorische zuilen zijn zwaarder en statiger, hebben geen basement en rusten direct op de stylobaat (de bovenste trede van de fundering). De cannelures van Dorische zuilen zijn breder en raken elkaar met een scherpe 'graat'. Het Dorische kapiteel is eenvoudig, bestaande uit een rond kussen (echinus) en een vierkante dekplaat (abacus). Het fries in de Dorische orde bestaat uit afwisselend trigliefen (drie verticale strepen) en metopen (vaak gedecoreerde panelen), terwijl het Ionische fries doorlopend versierd is met reliëfs.
Vergelijkbare termen
Dorische tempel
Gebruikte bronnen: